VÀNG LÁ GÂN XANH CÂY CÓ MÚI: CÁCH NHẬN BIẾT & PHÒNG TRỪ HIỆU QUẢ

VÀNG LÁ GÂN XANH CÂY CÓ MÚI

Bệnh vàng lá gân xanh trên cây có múi là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với ngành trồng cây ăn quả tại Việt Nam hiện nay. Căn bệnh nguy hiểm này không chỉ gây thiệt hại nặng nề về năng suất và chất lượng mà còn làm suy giảm đáng kể giá trị kinh tế của các loại cây trồng chủ lực như cam, quýt, bưởi, chanh. Với khả năng lây lan nhanh và tỷ lệ gây hại cao, bệnh đang ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất – kinh doanh của nông hộ, hợp tác xã, doanh nghiệp và các nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp.

Hãy cùng Sahari tìm hiểu kỹ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp phòng – trị hiệu quả để chủ động bảo vệ vườn cây, duy trì hiệu quả sản xuất và hướng đến sự phát triển nông nghiệp bền vững.

1. Bệnh Vàng Lá Gân Xanh Cây Có Múi Là Gì?

Bệnh vàng lá gân xanh (Huanglongbing - HLB hay còn gọi là bệnh Greening) là một bệnh hại cây có múi do vi khuẩn Candidatus Liberibacter asiaticus gây ra. Đây là bệnh nguy hiểm nhất trong số các bệnh hại cây có múi, có khả năng lây lan nhanh và gây thiệt hại nặng nề về kinh tế.

Bệnh vàng lá gân xanh xuất hiện ở Việt Nam từ những năm 1960 và hiện nay đã lan rộng khắp các vùng trồng cây có múi từ Bắc vào Nam. Tại nhiều tỉnh như Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Giang, Hòa Bình, bệnh đã khiến diện tích cây có múi bị giảm mạnh, nhiều vườn cam, quýt phải đốn bỏ do bị nhiễm bệnh nặng.

Bệnh Vàng Lá Gân Xanh Cây Có Múi Là Gì?

2. Tác Nhân Và Con Đường Lây Truyền Bệnh Vàng Lá Gân Xanh

Bệnh vàng lá gân xanh do vi khuẩn Candidatus Liberibacter asiaticus gây ra, một loại vi khuẩn sống trong mạch dẫn nhựa của cây (phloem). Vi khuẩn này có kích thước nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường và chỉ có thể phát hiện thông qua các phương pháp kiểm tra chuyên dụng.

Bệnh được lây truyền chủ yếu qua hai con đường:

• Qua côn trùng môi giới: Rầy chổng cánh (Diaphorina citri) là vector chính truyền bệnh. Rầy chổng cánh hút nhựa từ cây bệnh, mang vi khuẩn trong cơ thể và truyền sang cây khỏe mạnh khi chúng di chuyển và tiếp tục hoạt động hút nhựa.
• Qua nhân giống: Khi sử dụng vật liệu nhân giống (mắt ghép, cành chiết) từ cây đã nhiễm bệnh, vi khuẩn sẽ được truyền sang cây mới. Đây là lý do vì sao việc sử dụng giống sạch bệnh từ các nguồn uy tín vô cùng quan trọng.

Cần lưu ý rằng, bệnh không lây truyền qua đất, nước hoặc dụng cụ canh tác, tuy nhiên việc di chuyển cây giống nhiễm bệnh giữa các vùng là nguyên nhân chính khiến bệnh lan rộng ra các khu vực mới.

3. Triệu Chứng Nhận Biết Vàng Lá Gân Xanh Trên Cây Có Múi

Bệnh vàng lá gân xanh có một số triệu chứng đặc trưng giúp người trồng có thể nhận biết sớm:

• Trên lá: Xuất hiện các đốm vàng không đều trên phiến lá, các gân lá vẫn giữ màu xanh (đây là triệu chứng đặc trưng nhất). Lá bị nhiễm bệnh có màu vàng không đồng đều, tạo thành hình thái "vàng lốm đốm" hoặc "đốm loang lổ".
• Trên cành: Các cành bị nhiễm bệnh thường có xu hướng khô héo, lá rụng sớm, và dần dần chết từng phần. Trên cây bị bệnh nặng, có thể xuất hiện hiện tượng rụng lá dẫn đến "trụi cành".
• Trên quả: Quả từ cây bị bệnh thường nhỏ, biến dạng, phát triển không đều và có vỏ dày. Khi cắt ngang quả, có thể thấy các hạt bị lép, thậm chí là đen. Đặc biệt, quả thường không đạt được màu sắc tự nhiên khi chín, vị đắng và chua.
• Toàn cây: Cây bị nhiễm bệnh thường sinh trưởng kém, ra nhiều chồi non dù không phải mùa sinh trưởng, và dần dần suy yếu toàn diện.

Cần chú ý rằng các triệu chứng ban đầu có thể chỉ xuất hiện trên một vài cành, sau đó lan dần ra toàn cây. Trong giai đoạn đầu, triệu chứng có thể dễ nhầm lẫn với tình trạng thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu kẽm hoặc sắt.

 

Triệu Chứng Nhận Biết Vàng Lá Gân Xanh Trên Cây Có Múi.

4. Tác Hại Và Hậu Quả Của Bệnh Vàng Lá Gân Xanh Đối Với Cây Trồng

Bệnh vàng lá gân xanh gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho cây có múi và ngành sản xuất:

• Giảm năng suất nghiêm trọng: Cây bị nhiễm bệnh có thể giảm năng suất từ 30-100% tùy thuộc vào mức độ nhiễm bệnh và thời gian bị nhiễm.
• Suy giảm chất lượng quả: Quả từ cây bệnh thường có hình dạng không đều, vỏ dày, nhiều hạt bị lép, vị đắng và chua, làm giảm giá trị thương phẩm.
• Rút ngắn tuổi thọ cây trồng: Cây nhiễm bệnh sẽ dần suy yếu và có thể chết sau 3-5 năm nếu không được xử lý kịp thời.
• Thiệt hại kinh tế nặng nề: Bệnh không chỉ làm giảm sản lượng, chất lượng quả mà còn làm tăng chi phí sản xuất do phải áp dụng các biện pháp phòng trừ và thay thế cây trồng.
• Ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng: Sự suy giảm sản lượng và chất lượng quả có múi ảnh hưởng trực tiếp đến các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu và phân phối sản phẩm từ cây có múi.

Theo thống kê, tại nhiều vùng trồng cây có múi ở Việt Nam, bệnh vàng lá gân xanh đã gây thiệt hại kinh tế lên đến hàng trăm tỷ đồng mỗi năm, đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế của người nông dân và hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành.

Tác Hại Và Hậu Quả Của Bệnh Vàng Lá Gân Xanh Đối Với Cây Trồng.

5. Các Giải Pháp Phòng Ngừa Và Kiểm Soát Bệnh Vàng Lá Gân Xanh Hiệu Quả

Hiện nay, chưa có phương pháp trị dứt điểm bệnh vàng lá gân xanh một khi cây đã nhiễm bệnh. Vì vậy, các biện pháp phòng ngừa và quản lý tổng hợp là chiến lược chính để kiểm soát bệnh:

Biện pháp phòng ngừa:

• Sử dụng giống sạch bệnh: Chỉ mua và trồng cây giống từ các nguồn uy tín, được kiểm định sạch bệnh. Ưu tiên các cây giống được sản xuất theo quy trình nhân giống in vitro hoặc từ các vườn ươm được cấp chứng nhận.
• Kiểm soát côn trùng vector: Thực hiện phun thuốc phòng trừ rầy chổng cánh theo định kỳ, đặc biệt trong giai đoạn cây ra đọt non. Nên sử dụng các loại thuốc có nguồn gốc sinh học hoặc hóa học phù hợp.
• Thiết lập vùng đệm: Tạo vùng đệm xung quanh vườn cây bằng cách trồng các loại cây không phải ký chủ của rầy chổng cánh và vi khuẩn gây bệnh.

Biện pháp quản lý:

• Theo dõi và phát hiện sớm: Kiểm tra vườn cây thường xuyên để phát hiện các cây có dấu hiệu nhiễm bệnh. Cần đặc biệt chú ý đến các triệu chứng vàng lá gân xanh đặc trưng.
• Loại bỏ cây nhiễm bệnh: Khi phát hiện cây có dấu hiệu nhiễm bệnh, cần tiến hành nhổ bỏ và tiêu hủy ngay để tránh lây lan sang các cây khác. Việc này cần được thực hiện triệt để, không nên để cây nhiễm bệnh trong vườn dù chỉ với mức độ nhẹ.
• Áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý: Tăng cường sức đề kháng cho cây thông qua việc bón phân cân đối, đặc biệt chú trọng đến các nguyên tố vi lượng như kẽm, đồng, sắt.
• Quản lý tổng hợp dịch hại (IPM): Áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp bao gồm canh tác, sinh học, hóa học để kiểm soát rầy chổng cánh và các véc-tơ truyền bệnh khác.

Các giải pháp công nghệ mới:

• Ứng dụng chế phẩm sinh học: Sử dụng các chế phẩm vi sinh có khả năng cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh trong mạch dẫn nhựa của cây.
• Nghiên cứu giống kháng bệnh: Phát triển và ứng dụng các giống cây có múi có khả năng kháng hoặc chống chịu tốt với bệnh vàng lá gân xanh.
• Kỹ thuật ghép cải tạo: Với những vườn cây đã có tuổi, có thể áp dụng kỹ thuật ghép cải tạo bằng các giống có khả năng kháng bệnh tốt hơn.

Các doanh nghiệp, hợp tác xã và nhà đầu tư trong lĩnh vực cây có múi cần xây dựng chiến lược phòng trừ bệnh dài hạn, tích hợp các biện pháp trên để bảo vệ vùng nguyên liệu và đảm bảo hiệu quả đầu tư.

Bệnh vàng lá gân xanh trên cây có múi đang là thách thức lớn đối với bà con làm nông, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và hiệu quả kinh tế. Việc nhận biết sớm và áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng trừ là yếu tố then chốt giúp bảo vệ vườn cây, giữ vững vùng nguyên liệu và tránh thiệt hại về đầu tư. 

Nếu bà con cần tư vấn, hỗ trợ về giải pháp, sản phẩm hoặc muốn mua – bán – trao đổi các chế phẩm phòng bệnh, hãy liên hệ trực tiếp với Sahari để được hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả.

THÔNG TIN LIÊN HỆ SAHARI:

Nhà máy: 477 Quốc lộ 22, Ấp Bến Đò 1, Xã Tân Phú Trung, Huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Hotline 24/7 - Trợ lý hành chính: 0789 917 927

Hotline Khu vực miền đông/trung/bắc: 0856555585

Hotline kỹ thuật sản phẩm hoá chất: 0917733600

Hotline khu vực miền tây: 0702984270

Fanpage: https://www.facebook.com/nongduocsahari