SÂU ĐỤC THÂN NGÔ GÂY HẠI NHƯ THẾ NÀO? CÁCH XỬ LÝ VÀ NGĂN NGỪA KỊP THỜI

Sâu đục thân ngô là mối đe dọa nghiêm trọng cho năng suất và chất lượng cây ngô. Loài sâu này đục vào thân, làm cây yếu, ngã đổ, không thể nuôi bắp. Nếu không phát hiện và xử lý đúng thời điểm, sâu đục thân ngô có thể gây thất thu đến 50% sản lượng. Bài viết dưới đây, do đội ngũ kỹ thuật nông nghiệp Sahari thực hiện, sẽ cung cấp thông tin toàn diện và độc quyền, giúp bà con kiểm soát sâu đục thân ngô hiệu quả và bền vững.

1. Sâu đục thân ngô là gì? Vì sao cần kiểm soát nghiêm ngặt?

Sâu đục thân ngô (Ostrinia nubilalis) là một loại côn trùng thuộc họ Pyralidae. Đây là loài gây hại đặc biệt nguy hiểm trong quá trình sinh trưởng của cây ngô, nhất là từ giai đoạn trổ cờ đến kết trái.

Sâu gây hại bằng cách đục vào thân cây, cắn phá tủy dẫn dinh dưỡng, khiến cây còi cọc, kém phát triển. Hậu quả là ngô không trổ cờ hoặc bắp lép, chất lượng nông sản giảm mạnh.

Các tác hại kinh tế chính gồm:

• Giảm năng suất từ 20–50% nếu không kiểm soát đúng lúc
• Làm cây ngã đổ, không thu hoạch được
• Tăng nguy cơ nhiễm nấm mốc, thối bắp
• Gây thiệt hại kinh tế quy mô lớn tại vùng chuyên canh

Tại Việt Nam, sâu đục thân ngô xuất hiện ở hầu hết các tỉnh trồng ngô, đặc biệt là Trung du Bắc Bộ, Tây Nguyên và các tỉnh miền núi phía Bắc. Chúng gây hại mạnh vào các vụ Xuân và Hè, khi thời tiết ấm ẩm thuận lợi cho sinh sản và phát triển của sâu.

Sâu đục thân ngô là gì? Vì sao cần kiểm soát nghiêm ngặt?

2. Vòng đời và đặc điểm sinh học sâu đục thân ngô

Để kiểm soát hiệu quả, cần hiểu rõ các giai đoạn sinh trưởng của sâu đục thân ngô. Mỗi vòng đời kéo dài khoảng 30–45 ngày, và trong điều kiện khí hậu nhiệt đới như ở nước ta, sâu có thể phát triển 4–5 lứa mỗi năm.

2.1. Giai đoạn trứng

• Trứng được đẻ từng ổ, khoảng 20–30 trứng/ổ
• Màu trắng sữa, hình bầu dục
• Thường đẻ ở mặt dưới lá ngô non
• Thời gian ủ trứng: 4–6 ngày

Trứng nở đồng loạt khi gặp điều kiện độ ẩm và nhiệt độ thích hợp. Đây là thời điểm lý tưởng để áp dụng biện pháp phòng trừ bằng chế phẩm sinh học.

2.2. Giai đoạn sâu non – giai đoạn gây hại chính

• Có 5 tuổi sâu, màu trắng hồng, đầu nâu
• Sâu non mới nở sẽ ăn biểu bì lá, sau đó chui vào thân
• Giai đoạn này gây hại mạnh nhất vì sâu ăn tủy thân và chồi non
• Thời gian: 18–25 ngày

Sâu non thường hoạt động vào chiều tối và đêm, ban ngày ẩn sâu trong thân cây. Đây là lý do vì sao khó phát hiện bằng mắt thường nếu không theo dõi chặt chẽ.

2.3. Giai đoạn nhộng và trưởng thành

• Sâu non hóa nhộng trong thân hoặc bẹ lá
• Nhộng dài khoảng 1,5 cm, màu vàng nâu
• Sau 7–10 ngày sẽ nở thành bướm trưởng thành
• Bướm sống khoảng 4–7 ngày và bắt đầu đẻ trứng

Bướm trưởng thành thường bay vào buổi tối, dễ thu hút bằng đèn hoặc pheromone. Việc giám sát bướm giúp xác định thời điểm phun thuốc hợp lý.

Vòng đời và đặc điểm sinh học sâu đục thân ngô.

3. Cách nhận biết sâu đục thân ngô trên đồng ruộng

Việc phát hiện sớm sâu đục thân ngô giúp xử lý hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại. Nếu bỏ qua giai đoạn đầu, việc phòng trừ sẽ tốn kém hơn gấp nhiều lần.

3.1. Triệu chứng đặc trưng trên thân, lá, bắp

• Lá có lỗ nhỏ do sâu mới nở cắn phá
• Thân cây có các lỗ tròn, xung quanh có phân màu nâu đen
• Cây ngô bị gãy ngang thân, không trổ cờ, khô ngọn
• Bắp lép, kém phát triển hoặc bị nấm mốc

Những biểu hiện này thường xuất hiện rải rác trên ruộng, khiến nông dân dễ chủ quan nếu không theo dõi kỹ.

3.2. Cách phân biệt với các loại sâu khác

3.3. Cách kiểm tra mật độ sâu hại

• Kiểm tra 10 điểm mỗi ha, mỗi điểm 10 cây
• Quan sát bẫy đèn hoặc bẫy pheromone để theo dõi mật độ bướm
• Nếu có hơn 30 con sâu/100 cây → cần xử lý ngay

Việc ghi chép mật độ theo thời gian sẽ giúp xây dựng lịch phun phòng trừ hiệu quả, tránh lạm dụng thuốc.

Cách nhận biết sâu đục thân ngô trên đồng ruộng.

Xem thêm: MỐC SƯƠNG KHOAI TÂY LÀ GÌ? HƯỚNG DẪN XỬ LÝ TỪ A–Z CHO NHÀ NÔNG

4. Giải pháp xử lý và phòng ngừa sâu đục thân ngô

Phòng trừ sâu đục thân ngô hiệu quả cần phối hợp đồng bộ nhiều biện pháp, trong đó ưu tiên sinh học và canh tác bền vững. Đây là cách tiếp cận IPM (Integrated Pest Management) được áp dụng rộng rãi.

4.1. Biện pháp canh tác chủ động

• Luân canh với cây họ đậu, rau, lúa để cắt đứt vòng đời sâu
• Gieo trồng đồng loạt, đúng thời vụ
• Làm đất kỹ, tiêu hủy tàn dư sau thu hoạch
• Bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm

Việc điều chỉnh kỹ thuật canh tác không chỉ giúp giảm sâu mà còn nâng cao sức đề kháng tự nhiên cho cây.

4.2. Biện pháp sinh học an toàn

• Thả ong ký sinh Trichogramma spp. diệt trứng sâu
• Phun chế phẩm chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt) đúng giai đoạn sâu non mới nở
• Kết hợp nấm xanh Metarhizium hoặc Beauveria kiểm soát sâu non

Sinh học là giải pháp dài hạn, an toàn cho môi trường và sức khỏe con người, phù hợp xu hướng nông nghiệp hữu cơ.

4.3. Biện pháp hóa học – cần thận trọng

Một số hoạt chất phổ biến có hiệu quả trong việc phòng trừ sâu đục thân ngô:

• Chlorantraniliprole
• Thiamethoxam
• Emamectin benzoate
• Indoxacarb
• Abamectin
• Spinetoram
• Lufenuron

4.4. Biện pháp vật lý bổ trợ

• Gom xác cây sau thu hoạch, đốt bỏ đúng kỹ thuật
• Sử dụng bẫy pheromone thu hút và bắt bướm trưởng thành
• Che phủ gốc ngô bằng rơm hoặc màng nông nghiệp để hạn chế phát tán

Giải pháp xử lý và phòng ngừa sâu đục thân ngô.

Biện pháp vật lý phù hợp các mô hình sản xuất nhỏ lẻ, hỗ trợ giảm mật số sâu trong môi trường tự nhiên.

Sâu đục thân ngô là dịch hại nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Việc kết hợp các giải pháp canh tác, sinh học và hóa học hợp lý sẽ giúp bảo vệ cây ngô bền vững, giảm thiểu chi phí, nâng cao năng suất.

Sahari khuyến nghị bà con nên chủ động theo dõi mật độ sâu, áp dụng mô hình IPM toàn diện từ đầu vụ. Ngoài ra, việc thường xuyên cập nhật thông tin dự báo sâu bệnh, tập huấn kỹ thuật và sử dụng sản phẩm rõ nguồn gốc, uy tín sẽ mang lại hiệu quả vượt trội trong quản lý sâu đục thân ngô.

Sahari khuyến nghị bà con nên chủ động theo dõi mật độ sâu, áp dụng mô hình IPM toàn diện từ đầu vụ. Để được tư vấn kỹ thuật cụ thể hoặc đặt mua sản phẩm, liên hệ ngay Sahari ngay nhé!

THÔNG TIN LIÊN HỆ SAHARI:

Nhà máy: 477 Quốc lộ 22, Ấp Bến Đò 1, Xã Tân Phú Trung, Huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Hotline 24/7 - Trợ lý hành chính: 0789 917 927

Hotline Khu vực miền đông/trung/bắc: 0856555585

Hotline kỹ thuật sản phẩm hoá chất: 0917733600

Hotline khu vực miền tây: 0702984270

Fanpage: https://www.facebook.com/nongduocsahari